7.Sınıf Sosyal Bilgiler Zaman İçinde Bilim Konu Anlatımı
Derscalisiyorum.com.tr olarak Bu ders notumuzda 7.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinin Zaman İçinde Bilim konunu göreceğiz.
ÖNEMLİ BULUŞLAR (Buluşların Serüveni)
Tekerlek: Mö.3200 ilk kez Mezopotamya’da kullanıldı.
Barut:İlk defa Çinliler buldu.
Mürekkep:Mö.1300 de Çinliler ve Mısırlılar kandilden çıkan isten mürekkep yaptılar
Mum:Yaklaşık günümüzden 2000 yıl önce ortaya çıktı.
Cam:Mö.3.yüzyılda Mezopotamya’da bulundu
Yazı:Mö.3200 veya Mö.3500 yılında Mezopotamya’da Sümerler ilk yazıyı buldular.
Tarih devirleri, yazının bulunmasıyla başlar. M.Ö. 3200 yıllarında Sümerler konuşma dilini yazı diline çevirmeyi başarmışlar, yani yazıyı bulmuşlardır. Sümerlerin kil tablet üzerine yazdıkları harflerin biçimi çiviye benzediği için bu yazıya “çivi yazısı” adı verildi. Babil ve Hitit gibi uygarlıklar da çivi yazısını kullandılar.
Eski Mısırlılar “hiyeroglif” yazısını yani resimli yazıyı kullandılar. Bu yazıda harfler resimlerle ifade edilirdi.
Türkler tarih boyunca birçok alfabe kullandılar. Kiril alfabesi, Göktürk alfabesi, Uygur alfabesi, Arap alfabesi, Osmanlıca, Latin alfabesi.
Jan Gutenberg tarafından matbaanın icadıyla çok sayıda kitap basıldı. Okuma-yazma oranı arttı, bilgi ve düşünceler geniş alanlara yayıldı. Matbaada önceleri dini kitapların basılması yasaktı. Bunun nedeni hattatların işsiz kalmaması idi.
NOT: Türklerin ilk yazılı eseri GÖKTÜRK ( Orhun) YAZITLARI’dır.
NOT: Osmanlı’da ilk matbaa 1494’te kuruldu. 1727’de dini eserler basıldı.
Hat: Arapça “güzel yazı” demektir. Osmanlı’da güzel yazı yazma sanatıdır. Hat yapan kişiye “hattat” denirdi.
NOT: Matbaada basılan ilk eser; Vankulu Lügati’dir.
Cumhuriyet’in ilanından sonra 1 Kasım 1928’de Latin alfabesi kabul edildi. Nedeni; Arapça’nın Türkçe dil yapısına uygun olmaması, okunuşu ve yazılışının zor olması idi. Yeni Türk harflerinin kabul edilmesi ile okuma-yazma seferberliği başladı, Halk Evleri ve Millet Mektepleri açıldı. Türkiye Cumhuriyeti’nin başöğretmeni Mustafa Kemal Atatürk’tür. Atatürk, 1931 yılında Türk Tarih Kurumu, 1932 yılında Türk Dil Kurumu’nu kurarak eğitim alanında önemli adımlar attı.
BİLİM: Çeşitli konularda gözlem ve deneye dayanarak gerçekleri ortaya koyan düzenli bilgi.
Önemli Türk-İslam bilginleri; Ali Kuşçu, Farabi, Biruni, Harezmi, İbni-i Rüşd, İbn-i Haldun, İbn-i Sina, Ömer Hayyam vs.
COĞRAFİ KEŞİFLER
15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalıların yeni ticaret yollarının, okyanusların ve kıtaların bulunması, bilinmeyen yerlerin keşfedilmesi amacıyla yaptıkları gezilere “Coğrafi Keşifler” denir.
Coğrafi Keşiflerin Nedenleri
Doğu ülkelerinin zenginliği ve Avrupalıların buralara gitmek için yeni yollar aramaları.
İpek ve Baharat yolları ile gelen malların çok el değiştirmesinin fiyatları artırması, Avrupalıların bu ticaret mallarını ilk elden almak istemeleri.
Coğrafya bilgisinin ilerlemesi, yeni ve doğru haritaların yapılması.
Pusulanın geliştirilmesi sayesinde gemicilerin, büyük denizlere ve okyanuslara daha kolay açılmaya başlaması.
Dayanıklı ve sağlam gemilerin yapılması, cesur gemicilerin yetişmesi.
İstanbul’un fethinden sonra Türklerin, Doğu ticaret yollarına (İpek ve Baharat yolları) hâkim olmaları ve Avrupalıların açık denizlere çıkma ihtiyacı hissetmeleri.
Avrupa’da değerli madenlerin az bulunmasından dolayı kralların (İspanya ve Portekiz) gemicileri desteklemesi.
Avrupalıların Hıristiyanlık dinini yaymak istemeleri.
Avrupalıların dünyayı tanımak istemeleri.
KEŞİFLER
Ø İlk keşif seyahatleri, Atlantik Okyanusu ve Afrika sahillerinde 14. yüzyılın başlarında Fransız ve Cenevizli gemiciler tarafından yapılmıştır. Bu seyahatler sonucunda Kanarya ve Azor Adaları keşfedildi.
Ø Coğrafi Keşifleri ilk başlatanlar Portekizliler ve İspanyollar’dır.
Portekizlilerin Keşifleri
Ø Portekizli Bartelmi Diyaz, Afrika’nın güneyini dolaşarak Ümit Burnu’nu buldu (1486). Böylece Hindistan’a deniz yolu ile ulaşma imkânı elde edilmiş oldu.
Ø Portekizli Vasko dö Gama, Ümit Burnu’nu dolaşarak Hindistan’ın Kalküta Limanı’ndan Portekiz’e ulaştı. Böylece Hint Deniz Yolu’nu buldu (1497).
Ø Portekizliler Güney Amerika’da Brezilya’yı da keşfettiler (1500).
İspanyolların Keşifleri
Ø Kristof Kolomb 1492 yılında Amerika’nın orta ve güney kıyılarını buldu, fakat yeni bir kıta bulduğunu anlamadı.
Ø Kristof Kolomb’un ölümünden sonra Ameriko Vespuçi adında bir İtalyan gemici, Amerika’nın yeni bir kıta olduğunu ilan etti (1492–1502). Bu yeni kıtaya Amerika denildi.
Ø Portekizli Macellan ve Del Kano, Dünya’yı dolaşarak yuvarlak olduğunu ispatlamak için 1519’da Atlas Okyanusu’na açıldı. Filipin adalarında yerlilerle yapılan savaşta Macellan hayatını kaybetti. Dünya gezisini Del Kano tamamladı. Böylece dünyanın çevresi ilk kez dolaşılarak yuvarlak olduğu ispatlandı (1519–1522).
NOT: Hollandalılar Güney Asya ülkelerini, İngiliz ve Fransızlar da Kuzey Amerika’nın iç kısımlarını keşfettiler.
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları
Keşifler, dünya tarihinde önemli sosyal, siyasal, ekonomik ve dini değişikliklere neden olmuştur. Bu durum, keşiflerin evrensel yönünü ortaya koymaktadır.
Eski ticaret yolları değişti. Akdeniz, doğu-batı ticaretindeki önemini kaybetti. Baharat ve İpek Yolları önemini kaybetti.
Atlas Okyanusu Limanları önem kazandı.
Keşif yapan milletler, keşfettikleri ülkeleri ele geçirerek sömürge imparatorlukları kurdular (en önemlileri; İspanya, Portekiz, İngiltere, Fransa).
Yeni ülkelerde bol olarak bulunan altın ve gümüş gibi madenler, Avrupa’ya getirildi ve ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşti. Bunlar soyluların topraklarını satın aldılar ve soylular eski güçlerini kaybettiler.
Burjuva sınıfının zenginleşmesi sonucu Avrupa ürünleri yeni pazarlar bulmuştur. Bu da Sanayi Devrimi’ne ortam hazırladı.
Amerika, Avustralya, Antarktika gibi yeni kıtalar, yeni ticaret yolları, yeni uygarlıklar (Aztek, İnka, Maya vb.) bulundu ve tanındı.
Domates, vanilya, patates, tütün gibi yeni bitkiler ile yeni hayvan türleri tanındı ve Avrupa’ya taşındı.
Dünyanın yuvarlak olduğu kanıtlandı.
Keşfedilen yerlere, özellikle Amerika’ya Avrupa’dan göçler olmuş, bu durum Avrupa kültür ve medeniyetinin yayılmasını sağladı. Avrupa’da işsizlik azaldı.
Hıristiyanlık yayıldı. Ancak bazı bilimsel gerçeklerin (Dünya’nın düz olduğu gibi) ortaya çıkması sonucu Hıristiyanlık dini zayıfladı, kiliseye ve din adamlarına duyulan güven azaldı.
Zenginleşen Avrupalılar, kültür ve sanat hareketlerini destekledi. Böylece Avrupa’da Rönesans’ın doğmasına ortam hazırlandı.
Coğrafi Keşiflerin Türk Dünyası Üzerindeki Etkileri
Coğrafi Keşifler, Müslüman ülkeler açısından büyük zararlara neden olmuştur. İslam ülkeleri yoksullaşmış, Osmanlı İmparatorluğu’nun hâkimiyetinde olan İpek ve Baharat Yolları önemini kaybetti. Osmanlı topraklarında kervan yolları boyunca faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar işsiz kaldı. Bu durum Osmanlı Devleti’nde ekonomik sıkıntılara ve Celali İsyanları’na zemin hazırlamıştır.
RÖNESANS (Yeniden Doğuş)
15. ve 16. yüzyılda Avrupa’da güzel sanatlar, edebiyat ve düşünce alanında meydana gelen yenilikler ve gelişmelere “Rönesans” denir.
Rönesans’ın Nedenleri
Eski Çağ’dan kalma edebiyat, sanat ve bilim eserlerinin incelenip değerlendirilmesi ve üniversitelerde okutulması.
Kâğıt ve matbaanın yaygın olarak kullanılmasıyla yeni buluş ve düşüncelerin her tarafa yayılması, okuma-yazma oranının, bilim ve kültürün artması.
Coğrafi Keşifler sonucunda Avrupa’da sanattan ve edebiyattan zevk alan zengin ve üstün bir sınıfın ortaya çıkması.
Avrupa’da oluşan bu zengin sınıfın bilim adamları ve sanatçıları desteklemesi.
Bizans ve Roma dönemine ait eserlerin tanınması ve bunların benzerlerinin yapılmaya çalışılması.
Haçlı Seferleri ve Coğrafi Keşifler sonucu kilise ve din adamlarının inanç ve düşünce üzerindeki baskılarının azalması.
İstanbul’dan ayrılarak İtalya’ya giden bilginlerin eski Yunanca eserleri öğretmesi.
NOT: Rönesans ilk İtalya’da başlamış, daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yayılmıştır.
Rönesans’ın İtalya’da Başlamasının Nedenleri
§ İtalya’nın Akdeniz ticaretinden dolayı diğer devletlere göre daha zengin olması
§ İtalya’da Roma, Helen ve Yunan kültürlerinin izlerinin bulunması
§ İtalya’da siyasi birliğin olmaması, merkezi otoritenin olmamasının özgür bir ortama yol açması
§ İtalya’nın İslam dünyası ile olan yakınlığı
§ İtalya’nın Hıristiyan dünyasının dini merkezi olması
§ İstanbul’un fethinden sonra bilim adamlarının İtalya’ya gitmeleri
NOT: Rönesans Dönemi ile birlikte edebiyat, heykel, mimari, astronomi, tıp gibi birçok alanda yeni eserler verilmiş. Bu dönem sanatçılarına örnekler: Leonardo da Vinci (MonaLisa), Mikelanj, Rafael, Alber Durer resim alanında, Erasmus, Luther, Makyavel, Shakepeare (Şekspir), Servantes, Bacon (Beykın), Montaigne (Monteyn) edebiyat alanında önemli eserler vermişlerdir.
Rönesans’ın Sonuçları
Avrupa’da düşüncenin önündeki engeller ortadan kalkmış, fen bilimleri ve pozitif düşünce gelişti (tıp, matematik, astronomi ve biyoloji alanında gelişmeler oldu).
Katolik Kilisesi’nin düşünce üzerindeki baskısı ortadan kalktı, Katolik Kilisesi’ne bağlılık sarsıldı.
Antik Çağ kültürü yeniden canlandı, çağdaş Avrupa’nın temelleri atıldı.
Avrupa’nın sosyal yapısı değişti.
Küçük kan dolaşımı bulundu, insan vücudu, tabiat olayları, güneş sistemi ve evren hakkında yeni bilgilere ulaşıldı bilim ve teknikteki gelişmeler hızlandı).
Felsefe, sanat ve edebiyatta yeni akımlar ortaya çıktı.
Skolâstik görüş yıkılıp yerine akıl, bilim, deney ve gözlem ön plana çıktı (Kopernik, Dünya’nın Güneş çevresinde döndüğünde ispatladı). Hümanist düşünce gelişti (Hümanizma; insan ve doğa sevgisinin ön plana çıkması).
Reform hareketlerinin doğmasına ortam hazırladı.
Skolâstik Görüş: Kaynağını dini öğretilerden alan, bütün soruları İncil ile açıklamaya çalışan, bilime karşı olan düşünce sistemidir.
REFORM (Yeniden Biçim Verme)
16. yüzyılda Hıristiyanlığın KATOLİK mezhebinde yapılan değişikliklere ve yeni düzenlemelere “Reform” denir.
Reform’un Nedenleri
Katolik Kilisesi’nin bozularak dini amaçlardan uzaklaşması, din adamlarının dini kendi çıkarları için kullanmaları.
Katolik Kilisesi’nin aşırı zenginleşmesi.
Matbaanın etkisi (İncil ve Tevrat’ın çeşitli dillere çevrilerek çok sayıda basılması), böylece din adamlarının anlattıkları ile dini metinlerdeki ifadelerin farklı olduğunun görülmesi.
Rönesans’ın etkisiyle serbest düşüncenin yayılması sonucu din adamlarının tutumu ve kilise uygulamalarının eleştirilmeye başlanması. Rönesans’ın getirdiği özgür düşüncenin etkisi.
Yoksullaşan Avrupalıların kilise mallarına göz dikmesi.
Din adamlarına duyulan güvenin azalması, din adamlarının halkı sömürmesi (endüljans).
Coğrafi Keşifler’in etkisi (yeni yerlerin keşfedilmesi, teknolojide ilerleme, dünya’nın yuvarlak olduğunun keşfedilmesi vs. din adamlarına duyulan güveni sarstı).
NOT: Reform ilk olarak Almanya’da başlamış, daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yayılmıştır. İlk defa Martin Luther başlatmış, uzun mücadelelerden sonra Protestanlık mezhebi kurulmuştur.
Endüljans: Orta Çağ Avrupası’nda bir tür günah çıkarma ve ölümden sonra cennete gitmek için Papa’nın sattığı af belgesi. Kilisenin halktan para alarak cennetten toprak satmasıdır.
Engizisyon: Orta Çağ’da Katoliklerde katı din inanışlarına karşı gelenleri cezalandırmak için kurulan kilise mahkemeleri. NOT:Kilisenin aforoz (dinden çıkarma) yetkisi vardı. Ayrıca enterdi (Papa’nın kralıyla birlikte bir ülkeyi aforoz etmesi, ülkedeki tüm kiliseleri kapatması) yetkisi vardı.
Reform’un Sonuçları
Katolik Mezhebi parçalandı. Almanya’da Protestanlık, Fransa’da Kalvenizm, İngiltere’de Anglikanizm gibi mezhepler ortaya çıktı.
Avrupa’da mezhep birliği bozuldu ve mezhep savaşları başladı.
Papalara ve din adamlarına duyulan güven azaldı.
Katolik Kilisesi’nden ayrılan ülkelerde kilisenin mallarına ve topraklarına el konuldu.
Din ve devlet işleri birbirinden ayrıldı.
Eğitim ve öğretim kilisenin elinden alınarak laikleştirildi.
Kilise ve din adamları saygınlığını kaybetti. Katolik Kilisesi kendini yenilemek zorunda kaldı.
Katolik Kilisesi, dağılmayı önlemek için Engizisyon Mahkemeleri kurdu.
AYDINLANMA ÇAĞI
Aydınlanma, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan ve her konuda akla öncelik tanıyan düşünce sistemine “Aydınlanma”, bu düşünce sisteminin etkisiyle bilim ve felsefede büyük gelişmelerin olduğu bu yeni döneme “Aydınlanma Çağı” denmiştir.
Aydınlanma Çağı’nda “aklın kullanılması ile doğru bilgiye ulaşılabileceği” fikri temel alınmıştır.
Bu dönemin önemli bilim insanları;
o Newton (Nivton); fizik ve matematik alanında çalıştı.
o Copernik (Kopernik); Evrende Güneş merkezli bir sistem olduğunu ve Dünya’nın Güneş çevresinde döndüğünü kanıtladı.
o Galileo; Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatladı.
o Descartes (Dekart); analitik geometriyi geliştirdi.
o Jean Jacgues Rousseau (Jan Jak Russo); toplumsal alanda önemli eserler verdi.
o Mozart, Bach (Bah) gibi besteciler müzik alanında önemli başarılar elde etti.
Aydınlanma Çağı’nın Sonuçları
§ Bilim, sanat, edebiyat, siyaset ve sosyal alanlarda önemli eserler verildi.
§ Bilimsel ve teknolojik gelişmeler Sanayi İnkılâbı’nın temellerini oluşturdu.
§ Siyasi ve sosyal gelişmeler ABD’nin kurulmasında ve Fransız İhtilali’nin çıkmasında etkili oldu.
§ Avrupa’da akılcı düşünce sistemi gelişmiştir.
SANAYİ İNKILÂBI
İnsan ve hayvan gücüyle yapılan üretimden makine gücüne dayalı üretime geçişe “Sanayi İnkılâbı” denir.
- Sanayi İnkılâbı ilk olarak 1750’li yıllarda İngiltere’de başlamış, daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yayılmıştır.
- İngiltere’de, buhar gücü ile çalışan dokuma fabrikalarının kurulması, Sanayi İnkılâbı’nın başlangıcı olarak kabul edilir.
Sebepleri
o Bilim ve teknik alanındaki gelişmeler
o Buharın makinede kullanılması
o Coğrafi Keşifler sonucu gelişen sömürgecilik vasıtasıyla sermaye ve hammadde birikimi olması
Sonuçları
o İnsan ve hayvan gücünün yerini makine gücü, küçük imalathanelerin yerini büyük fabrikalar almıştır.
o Buhar ile işleyen makineler çoğaldı, üretim arttı ve milletlerarası ticaret gelişti. Buna karşın emek azalmıştır.
o Üretilen malların fiyatları ucuzladı. Pazar sorunu ortaya çıktı.
o Buhar gücüyle çalışan lokomotifler ve çelik gemiler yapılmış, bu durum ulaşım ve haberleşme alanında kolaylık sağlamıştır.
o Teknolojik gelişmeler sayesinde yeni yollar ve kanallar açılmış (Panama, Süveyş Kanalı vb.), uluslar arası ticaret canlanmıştır.
o Sanayinin gelişmesiyle hammadde ve pazar arayışı ortaya çıkmış, Avrupa devletleri arasında sömürge yarışı başlamıştır. Bu da I. Dünya Savaşı’nın en önemli nedeni olmuştur.
o İşçi sınıfı ortaya çıkmış, bu sınıfın haklarını korumak için sendikalar kurulmuştur.
o Köylerden kentlere göçler hızlandı, büyük kentler kuruldu, şehirlerin sosyal sorunları arttı.
o Yeni düşünce akımları ortaya çıktı (kapitalizm, sosyalizm, liberalizm vb).
NOT: Sanayi İnkılâbı, Osmanlı Devleti’ni olumsuz yönde etkiledi. Osmanlı Devleti Avrupa Devletlerinin açık pazarı durumuna geldi. Osmanlı pazarları ucuz ve bol miktarda olan Avrupa mallarının istilasına uğradı. Ekonomideki bozulma siyasal çöküşü hızlandırdı.
|
Cok guzel ancak biraz gorsel koydalar iyi olacak