Bu ders notunda biyoloji dersinin Sitoplazma ve Organeller konusunu göreceğiz. Sitoplazmanın tanımı, görevleri ve içinde görece yapan organellerin Ribozom,Lizozom, Golgi,E.R (Endoplazmik Retikulum), Sentrozom, Koful, Mitokondri, Plastitler genel yapısı, görevleri, birbirinden farkı ve ortak özellikleri gibi bir çok konuyu ders notumuzda bulabilirsiniz.

SİTOPLAZMA VE ORGANELLER:

Sitoplazma hücre zarıyla çekirdek arasını dolduran peltemsi bir sıvıdır. İçresinde değişik görevler yapan organeller bulunur.

1:Ribozom:

• Virüsler hariç bütün canlılarda bulunur.
• Etrafında zar yoktur.
• Protein ve ribozomal RNA ‘dan oluşur.
• Tek başına E.R’nin zarlarında, çekirdek zarlarında , kloraplast ve mitokondride bulunur.
• Aminoasitlerden protein sentezinin gerçekleştiği yerlerdir.
• Hücrede ribozom faaliyeti artığında a.a ve ATP miktarı azalır, su ve protein miktarı artar.

2:Lizozom:

• Ökaryot canlılarda bulunur.
• Golgi tarafından üretilir.
• Bitkilerde sayısı çok azdır.
• Protein, yağ, karbonhidrat, nükleikasit, mikroplar ve yaşlanmış hücreleri parçalarlar.
• Canlı öldüğünde lizozom zarları parçalanır ve içinde bulunduğu hücreyi sindirir. Bu olaya OTOLİZ denir.

3: Golgi:

• Ökaryot canlılarda bulunur.
• Üst üste dizilmiş keseciklerden oluşur.
• Salgı yapan hücrelerde sayısı çoktur.
• Maddeleri depolar, paketler ve salgılar.
• Yağ, glikoprotein, lipoprotein, selüloz sentezi yapar.Ayrıca Ribozom ve koful oluşumunda görev alır.

4:E.R (Endoplazmik Retikulum)

• Ökaryotlarda bulunur.
• Hücrelerde uzanan borucuk ve kanalcıklar sistemidir.
• Madde iletimini ve taşınmasını sağlar.
• Lizozom, Golgi, Koful, Hücre ve Çekirdek Zarlarının oluşmasında görev alır.
• Üzerinde ribozom varsa Granürlü E.R adını alır. Bu E.R ; proteinleri depolar ve golgiye iletilir.
• Granürsüz E.R ise yağ ve karbonhidratlar depolar golgiye iletir.

5: Sentrozom:

• Hayvansal hücrelerde bulunur. Fakat dolgun sinir kas hücrelerinde bulunmaz. Ayrıca insanlardaki yumurta ve sperm hücrelerinde bulunmaz.
• Bitkilerde hücrelerde yoktur.
• Yapısında DNA bulunur.
• Birbirine dik şekilde iki sentriyolden oluşur.
• Hücre bölünmesinde iğ ipliklerini oluşturur.
• İğ iplikleri ise kromozomları birbirinden ayrılır.

6: Koful:

• Ökaryolarda bulunur.
• Çekirdek zarı ve hücre zarından oluşabilir.
• İçerisinde su, mineral, artık maddeler ve besin maddeleri bulunur.
• Bitkilerde büyük ve az sayıda, hayvansal hücrelerde ise küçük ve çok sayıdadır.
• Bir hücreli canlılarda boşaltım kofulu bulunur.
• Tatlı canlılarda yaşayan bir hücreli canlıların içlerine giren fazla su besin kofulunda toplanır.Aktif taşıma ile dışarı atılır.

7: Mitokondri:

• Hücrede oksijenli solunumun gerçekleştiği organeldir.
• Ökaryotlarda bulunur.
• Kas, karaciğer, böbrek ve beyin hücrelerinde sayısı çoktur.
• Çift katlı zardan oluşur.
• Kendine ait DNA, RNA ve Ribozomu vardır.
• Protein sentezleyebilir.
• Kendi kendine bölünerek çoğalabilir.
• İç zarının kıvrımlarına Krista, içini dolduran sıvıya ise Matriks denir.
• Mitokondri faaliyeti artığı zaman oksijen ve glikoz miktarı azalır. ATP, su ve CO2 miktarı artar.

8: Plastitler:

• Bitkilerde bulunur, hayvansal hücrelerde bulunmaz.
• 3 çeşitirler;

1.      Lökoplast:

• Renksizlerdirler. Bitkinin toprak altı kısımlarında ve depo organlarında bulunurlar.
• Protein, yağ ve nişasta depo ederler.
• Diğer bütün plastitler , Lökoplastların değişmesi ile oluşur.
• Güneş görürlerse kloroplasta dönüşürler.

2.      Kromoplast:

Bitkiye yeşil ışındaki renkleri verir

• Likopin- kırmızı (Çilek)
• Karoten- Turuncu (Portakal)
• Ksantofil- Sarı (Limon)

3.      Kloroplast:

• Bitkilerde ve öglena da bulunur.
• Bitkiye yeşil renk verir.
• Fotosentez burada gerçekleşir.
• Kendi kendine bölünüp çoğalabilir.
• Protein sentezleyebilir.
• Çift katlı zarı vardır.
• Kendine ait DNA, RNA, Ribozomu ve ETS de bulunur.
• İçerisinde para gibi üst üste dizilmiş grana bulunur.
• Grana içersinde klorofil ve ETS bulunur.
• Bitkide klorofil faaliyeti artığında CO2 ve su miktarı azalır. Oksijen ve glikoz miktarı artar.

Kloroplast ve Mitokondrinin Ortak Özellikleri:

• İkisinde çift katlı zardan oluşur.
• İkisinde de DNA, RNA, Ribozom ve ETS bulunur.
• Protein sentezi yapar.
• İkisi de kendini eşleyip çoğalabilir.

 Kloroplast ve Mitokondrinin Farkları:

• Kloroplasta klorofil bulunur. Mitokondride bulunmaz
• Kloroplastın iç zarı düz mitokondrinin kıvrımlıdır.
• Mitokondri 24 saat çalışır. Kloroplast sadece gündüzleri çalışır.
• Kloroplasta fotosentez, mitokondride O2 solunumu geçekleşir.
• Kloroplast CO2 ve su harcarken , Mitokondride ise O2 ve glikoz harcanır.
• Kloroplast O2ve glikoz üretilirken mitokondri su ve ATP üretir.

NOT:KONUYU AŞAĞIDAKİ SIRALAMA İLE TAKİP EDİNİZ.

 Sayfa No İçerikleri :

• SAYFA 1: Hücre
• SAYFA 2: Sitoplazma ve Organeller
• SAYFA 3: Çekirdek